Սեպտեմբերի 27-ից «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի մուտքն անվճար է արցախցիների համար։ Բացի այդ, «Էրեբունու» և «Շենգավիթի» թանգարաններին կից արհեստական պեղավայրերում Արցախից ժամանած փոքրիկների համար իրականացվում է «Արի պեղենք միասին» կրթական ծրագիրը։ «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն ՄԻՔԱՅԵԼ ԲԱԴԱԼՅԱՆԻ խոսքով՝ այս օրերին շատ կարևոր է ապահովել արգելոց-թանգարանի բնականոն գործունեությունը, ինչը և անում են։
-Ի՞նչ տպավորություն ունեք, ինչպիսի՞ն են արցախցի երեխաները։
-Հզոր և կիրթ սերունդ ունենք։ Այնպիսի հարցեր են տալիս էքսկուրսիաների ժամանակ, զարմանում ես, որ 6-րդ, 7-րդ դասարանի երեխան նման գիտելիքներ ունի ՈՒրարտուի պատմությունից, Թեյշեբաինիի հիմնադրումից։ Բնականաբար, սկզբում երեխաներին ծանոթացնում ենք թանգարանին, այնուհետև նրանք, իբրև պատանի հնագետներ, սկսում են պեղումներ իրականացնել հնագիտական գործիքներով, գտածոներ, ամբողջական իրեր հայտնաբերել։ Փորձում ենք մեր փոքր լուման ունենալ արցախցի մեր հայրենակիցներին աջակցելու գործում, դրական պահեր ու ժպիտ պարգևել նրանց։ Թախիծը, իհարկե կա, քանի որ հեռու են տնից, և կա հույս, որ շուտով վերադառնալու են իրենց տները։ Բայց մենք միշտ ասում ենք, որ սա ձեր տունն է, և, երբ գալիս են «Էրեբունի» թանգարան, ասում ենք՝ բարի գալուստ ձեր տուն։
-Կա՞ն ծրագրեր, որ ռազմական դրությամբ պայմանավորված կասեցվել են։
-Հոկտեմբերին ռուսաստանաբնակ մեր բարեկամ Տիգրան Մանասյանի աջակցությամբ «Էրեբունի» թանգարանում պետք է տեղի ունենար «ՈՒրարտու: Նոյի կորսված թագավորութունը» ֆիլմի պրեմիերան, նաև բացելու էինք Նոր Արմավիրի վերաբերյալ կարևոր ցուցադրություն՝ ներկայացնելով եզակի առարկաներ, ոսկուց և արծաթից արժեքավոր գտածոներ, մի շարք կրթական ծրագրեր էին մշակվել տուրօպերատորների հետ ու հաջողությամբ իրականացվում էին, ձեռնամուխ էինք եղել Կարմիր բլուրում պատանի հնագետի կառույցի շինարարությանը։ Խաղաղության հաստատումից հետո բոլոր այս ծրագրերը կյանքի կկոչվեն։
-Նշեցիք, որ պետք է ապահովել արգելոց-թանգարանի բնականոն աշխատանքը. այցելություններ լինու՞մ են։
- Քովիդ-19-ով պայմանավորված` այս տարի այցելությունները բավականին քիչ էին, բայց սեպտեմբերի առաջին կեսերին մեծ թվով այցելություններ ունեցանք, այս օրերին օրական 3-7 հոգի են, շաբաթ-կիրակի օրերին` մի քիչ շատ։
-Միջազգային գիտական հանրությանը փորձե՞լ եք իրազեկել մեր երկրում կատարվող իրադարձությունների մասին։
-Արտասահմանցի մեր գործընկերներին պարբերաբար ներկայացնում ենք, թե ինչ է կատարվում մեր երկրում, պատերազմի դաշտում։ Նրանց մեծ մասը սատարում է մեզ։ Վերջերս Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի համալսարանի հնագիտության ինստիտուտը, որը շատ հեղինակավոր հաստատություն է, դասախոսությունների շարք էր կազմակերպել։ Ես պատիվ ունեցա ներկայացնելու դասախոսություն ՈՒրարտուի կրոնի և պաշտանմունքի մասին, ընթացքում անդրադարձա նաև արցախյան գոյապայքարին, նշելով, որ սա քաղաքակրթությունների պատերազմ է, և չկանխելու դեպքում անդառնալի հետևանքներ կարող է ունենալ։
-Ի՞նչ ելք եք կանխորոշում այս գոյամարտից։
-Ինչպես ասացի, սա քաղաքակրթությունների բախում է, բարու-չարի, լույսի և խավարի պատերազմ, որը հետագայում հատելու է այս տարածաշրջանը և լուրջ վտանգ է դառնալու տարբեր պետությունների ու ժողովուրդների համար։ Հայ ժողովուրդը բազմիցս եղել է նման վիճակներում, սա 21-րդ դարի Սարդարապատն է, և մենք այլ ելք չունենք, քան հաղթելը։ Ես հավատում եմ, որ այս ամենից մենք դուրս ենք գալու հաղթանակով։
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ